Từ biên bản thẩm vấn nhà đối lập M.M. Kharitonov tại Ban Kiểm tra Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (Bolshevik)

07.03.1927

THẨM VẤN đồng chí KHARITONOV bởi đồng chí YAROSLAVSKY

YAROSLAVSKY. Chúng tôi triệu tập đồng chí đến đây liên quan đến vụ việc về Ủy ban Trung ương bí mật, mà theo thông tin của chúng tôi, đồng chí là thành viên. Đồng chí hãy trả lời thẳng thắn các câu hỏi của tôi về việc đồng chí tham gia vào hoạt động phe phái, nó được thể hiện như thế nào, và liệu có tồn tại Ủy ban Trung ương bí mật này hay không, liệu nó có chỉ đạo công việc phe phái ở Moscow và các thành phố khác, liệu có đưa ra các chỉ thị không? 

KHARITONOV. Không có Ủy ban Trung ương bí mật nào cả. 

YAROSLAVSKY. Không có? 

KHARITONOV. Về việc không có, đồng chí tự biết điều đó. 

YAROSLAVSKY. Chính xác là tôi không biết. Người ta nói rằng Ủy ban này lại bắt đầu hoạt động. 

KHARITONOV. Điều đó thậm chí không thể xảy ra. Đồng chí biết rõ ai có liên quan đến phe đối lập, ai đứng đầu phe đối lập, và cách họ nhìn nhận các vấn đề tổ chức trong Đảng, và đồng chí biết rõ những gì đã xảy ra trước ngày 16 tháng 10. Trước ngày 16 tháng 10, chúng tôi hoàn toàn tin tưởng rằng một cuộc tranh luận sẽ diễn ra, không ai có thể nghĩ đến việc thành lập một Ủy ban Trung ương. Có sự chuẩn bị cho cuộc tranh luận, nhưng không có tổ chức bí mật nào cả. Những gì đã xảy ra trong các nhóm của chúng tôi, những gì đã xảy ra ở Leningrad – tôi biết rõ. Còn về sự tham gia của tôi vào công việc đối lập, tôi có thể trả lời nếu đồng chí đưa ra bằng chứng buộc tội nào đó. 

YAROSLAVSKY. Và bây giờ đồng chí không thể nói gì sao? 

KHARITONOV. Đồng chí biết rõ rằng, nếu muốn, người ta có thể phủ nhận hoàn toàn công việc phe phái, và cũng có thể gọi cuộc trò chuyện giữa hai đồng chí với nhau về các vấn đề đáng quan tâm là công việc phe phái. 

YAROSLAVSKY. Đồng chí Kharitonov, chúng ta không nói về điều đó. 

KHARITONOV. Có một quy định xác định rằng công việc phe phái bắt đầu từ đâu và kết thúc ở đâu không, rõ ràng là không có quy định nào như vậy. 

YAROSLAVSKY. Chúng ta đang nói về một điều hoàn toàn cụ thể. Việc nói rằng đồng chí đang chuẩn bị cho một cuộc tranh luận – điều đó quá rõ ràng để nói bây giờ. Bây giờ không phải là vấn đề đó. Vấn đề là để chuẩn bị cho một công việc lớn như vậy cần phải có một trung tâm tổ chức, không chỉ là các đồng chí Trotsky, Zinoviev và Kamenev và những người khác; họ cảm thấy quá bất tiện khi chỉ làm việc một mình, chỉ một mình làm trung tâm này, họ phải thu hút một số đồng chí khác, những người khác vào Ủy ban Trung ương trong quá trình làm việc, những người không phải là thành viên của Ủy ban Trung ương Đảng và những người theo ý kiến của họ là hoàn toàn phù hợp cho Ban Chấp hành Trung ương tương lai, ví dụ như các đồng chí Sapronov, Kharitonov và các đồng chí khác. Đây là điều đang được nói đến. Chúng tôi không có thông tin, tôi không có danh sách thành phần của Ủy ban Trung ương, nhưng có một số lời khai của các đồng chí riêng lẻ, vẫn chưa được tổng hợp, nhưng có một số dấu hiệu cho thấy đã tồn tại một Ủy ban Trung ương, tổ chức các nhóm, và đưa ra các chỉ thị trong những trường hợp cụ thể. Đó là điều đang được nói đến, hơn nữa, các chỉ thị được nhận trực tiếp từ Ban Thư ký của Zinoviev và Kamenev, các tài liệu đến từ đó, có dấu hiệu cho thấy Bakaev đã ở trong Ủy ban Trung ương, đồng chí, Sapronov là thành viên của Ban Chấp hành Trung ương và một số đồng chí khác. Ở Moscow, đồng chí có liên hệ với một điểm hẹn, các chỉ thị cụ thể đã được nhận, các tài liệu để phổ biến đã được nhận, điểm hẹn đó là căn hộ của Pishchulin trên phố Tverskaya. Sau đó, Belais đã khoe khoang rất nhiều về tên của đồng chí như một thành viên của Ủy ban Trung ương mà anh ta liên lạc, người đưa ra các chỉ thị, người mà anh ta giới thiệu với các đồng chí khác, v.v. Đó là tất cả những lý do mà tôi triệu tập đồng chí hôm nay. 

KHARITONOV. Đồng chí Yaroslavsky, nếu đồng chí muốn biết toàn bộ lịch sử này, về việc nó đã xảy ra như thế nào, từ tôi, với tư cách là người có liên quan đến phe đối lập và tham gia vào công việc của nó, tham gia vào việc chuẩn bị cho cuộc tranh luận, thì thấy rằng cá nhân tôi một ngày nào đó sẽ sẵn lòng kể và mô tả tất cả những điều này, khi thời điểm đến mà nó cần thiết cho lịch sử. Nhưng bây giờ, như đồng chí tự biết, thời điểm đó chưa đến xét từ quan điểm về tình hình hiện tại trong Đảng. Cả đồng chí và tất cả chúng ta đều hiểu rõ rằng không có lợi ích nào, ngoài tác hại, có thể đến từ việc tiếp tục công việc đã được tiến hành trước tuyên bố ngày 16 tháng 10. Hiện tại không có công việc đó. 

YAROSLAVSKY. Tôi sẽ không triệu tập đồng chí nếu tôi không tin rằng công việc này vẫn tiếp tục được tiến hành, rằng công việc này đã bắt đầu lại. 

KHARITONOV. Tôi có thể đảm bảo với đồng chí rằng trong số các đồng chí lãnh đạo không có một người nào không nhìn nhận nghiêm túc tất cả những gì đã được phe đối lập nói và tuyên bố về vấn đề này. Tất cả chúng ta đều nhớ rõ tuyên bố ngày 16, tuyên bố tại Hội nghị lần thứ 15, tại một trong các phiên họp toàn thể, tại Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, đã có một tuyên bố hoàn toàn chân thành về việc cần phải giải tán tất cả các nhóm phe phái, rằng theo gương phe đối lập của chúng ta, cần phải giải tán các nhóm ở tất cả các nước khác. Tôi cho rằng việc tiếp tục công việc này là cực kỳ liều lĩnh. 

YAROSLAVSKY. Tôi cũng cho rằng việc bắt đầu công việc này là cực kỳ liều lĩnh. 

KHARITONOV. Điều này có thể được gọi là liều lĩnh sau vài năm, nhưng bây giờ, khi có những bất đồng như vậy, đó là một hiện tượng hoàn toàn tự nhiên. Chúng tôi luôn tiếp cận mọi thứ rất thận trọng, khi ai đó nói điều gì đó, chúng tôi luôn tìm kiếm, liệu có logic ở đây không. Bây giờ, theo những gì tôi biết, theo những gì tôi có liên quan đến phe đối lập, tôi biết rằng không có công việc phe phái nào được nối lại, ngay cả dưới hình thức nó đã từng có trước đây. Hiện tại không có công việc phe phái nào và không ai nghĩ đến nó. Còn về những gì Belais đã nói về tôi, thì đồng chí biết rằng chúng tôi đang chuẩn bị cho một cuộc tranh luận, nhưng không có lời nào về bất kỳ Ban Chấp hành Trung ương nào. 

YAROSLAVSKY. Nhưng trước đây cũng đã có các cuộc tranh luận. Nếu tôi, chẳng hạn, đã từng ở trong nhóm "những người Cộng sản cánh tả", điều đó không có nghĩa là bây giờ tôi phải ủng hộ công việc phe phái.

KHARITONOV. Ai mà không biết rằng "những người Cộng sản cánh tả" đã nêu vấn đề về việc thành lập một Ủy ban Trung ương. Và người ta luôn chuẩn bị về mặt tổ chức cho mọi loại tranh luận, để đảm bảo sự ủng hộ từ quần chúng. Đồng chí biết rõ điều đó. Nếu ai đó không biết gì về công việc của chúng ta, nếu đồng chí, chẳng hạn, ngủ mê ba năm, thì khi tỉnh dậy, đồng chí sẽ nói rằng chắc chắn đã có sự chuẩn bị về mặt tổ chức. Nhưng không có Ủy ban Trung ương nào cả. 

YAROSLAVSKY. Vậy, đồng chí trả lời các câu hỏi của tôi rằng vẫn chưa đến lúc để kể hết những gì đã xảy ra. 

KHARITONOV. Đúng vậy. 

YAROSLAVSKY. Có Ủy ban Trung ương hay không? 

KHARITONOV. Tôi trả lời – không có. 

YARITOSLAVSKY. Và bây giờ không có? 

KHARITONOV. Và bây giờ không chỉ là không có Ủy ban Trung ương, mà ngay cả ý nghĩ về việc tiếp tục công việc đã được tiến hành trước ngày 16 tháng 10 cũng không có. Có lẽ đồng chí coi cuộc gặp gỡ của chúng tôi, khi chúng tôi nói chuyện với nhau về các chủ đề nội bộ Đảng, là công việc phe phái? 

YAROSLAVSKY. Chúng ta không nói về điều đó. 

KHARITONOV. Đồng chí Yaroslavsky, hãy tin tôi rằng số phận của Đảng làm tôi lo lắng không kém gì đồng chí. Có lẽ chúng ta chỉ đánh giá tình hình khác nhau, tôi đã bị biến thành một nửa thường dân, đồng chí phải hiểu điều đó. Tôi đang cố gắng thoát ra như một người bị nhốt trong lồng, họ đã nhốt tôi trong lồng và không cho tôi đi đâu, hoàn toàn không cho tôi tiếp xúc với quần chúng Đảng – và điều đó rất khó khăn. Tôi hiểu rõ rằng công việc phe phái sẽ gây hại cho Đảng. Đồng chí đã thấy tại phiên họp toàn thể gần đây nhất của Ủy ban Trung ương, liệu có bất kỳ nỗ lực nào để chuẩn bị cho cuộc đấu tranh không? Theo tôi thì không, theo những gì các đồng chí đã kể lại cho tôi. 

YAROSLAVSKY. Đánh giá tình hình khác nhau, tất nhiên, có thể... Tôi phải nói với đồng chí rằng có một nhóm đồng chí đã đi đến mức nếu họ bắt đầu bị truy tố mạnh mẽ, họ sẽ sử dụng các biện pháp khủng bố chống lại các thành viên riêng lẻ của Ban Chấp hành Trung ương. 

KHARITONOV. Đó là điều ngu ngốc. 

YAROSLAVSKY. Tất nhiên, cả đồng chí và bất kỳ đồng chí nào khác đã từng ở trong Ban Chấp hành Trung ương không thể làm điều đó, nhưng có những đồng chí đi xa hơn trong việc này và chúng tôi, biết những tiền lệ như vậy trong lịch sử Đảng Cộng sản, không thể bỏ qua điều này. Có những người đã bị lạc lối, họ đã tiến hành công việc phe phái, một nửa trong số đó chúng tôi biết, một nửa chúng tôi không biết, và họ đã bị lạc lối khá nhiều. Thay vì nói thẳng những gì đã xảy ra, bởi vì chúng tôi có đủ kinh nghiệm trong vấn đề này để biết nhiều hơn họ, họ không nói và bắt đầu lúng túng ở đây. Và tên của đồng chí có liên quan đến nhóm đồng chí đã tiến hành công việc này. Vì vậy, ở đây vấn đề không chỉ nằm ở mối quan tâm lịch sử. Tất nhiên, điều này thú vị đối với lịch sử, tôi đang viết lịch sử Đảng và biên tập một bộ năm tập lớn, nhưng điều này sẽ không đi vào lịch sử Đảng. 

KHARITONOV. Một ngày nào đó nó sẽ đi vào. 

YAROSLAVSKY. Vấn đề này, tất nhiên, không phải vì lịch sử. Bây giờ, cả tôi, toàn bộ Ban Kiểm tra Trung ương nói chung, và Ban Chấp hành Trung ương đều có một mong muốn là cắt đứt mọi mối liên hệ của công việc phe phái này. Chúng tôi có ấn tượng rằng một số đồng chí không muốn làm điều này và muốn duy trì tổ chức trong bất kỳ hình thức nào khác. Họ tin rằng thời điểm chưa đến. Ở một số nơi, công việc vẫn tiếp tục, các đồng chí Odessa vẫn làm việc, một chồng ghi chú từ những người Cộng sản. 

KHARITONOV. Có từ các cán bộ bình thường, có. 

YAROSLAVSKY. Nó biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Tôi có thể cho đồng chí xem một loạt truyền đơn, GPU đang thu thập chúng ở nhiều nơi khác nhau trên đất nước. Tôi nghĩ rằng chiến thuật mà đồng chí đang tuân thủ là cực kỳ có hại. Tôi đề nghị đồng chí không phải vì lịch sử, mà để tạo điều kiện cho Đảng kết thúc vấn đề này, kết thúc công việc phe phái, hãy kể lại, hoặc nếu đồng chí thấy khó, sẽ tốt hơn nếu một trong những đồng chí của đồng chí đến Ban Kiểm tra và kể lại tất cả sự việc này đã được tổ chức như thế nào, và những biện pháp nào cần được thực hiện để chấm dứt công việc này, để không có gì được thực hiện bây giờ...

RGASPI. F. 589. Op. 3. D. 8602. L. 33–48. Bản gốc. Văn bản đánh máy với sự chỉnh sửa bằng tay của Yaroslavsky.