Thư Trotsky gửi Olminski, 6 tháng Mười hai 1921

 Thư gửi Olminski

Gửi Mikhail Stepanovitch,

Tôi xin lỗi vì trả lời châm trễ vì tôi khá bận bịu. Anh đã hỏi tôi rằng có nên đăng lại bức thư gửi Chkeidze không. Tôi nghĩ rằng lúc này không phù hợp. Vẫn còn quá sớm để lục lại lịch sử. Những lá thư này được viết trong thời điểm trước và lẽ dĩ nhiên nó phụ thuộc vào thời điểm đó. Đọc giả ngày nay sẽ không thể hiểu được, và bị mất phương hướng. Trong các tài liệu lưu trữ của Đảng và ở nước ngoài đấy, chúng chứa nhiều tính chất "khẩu chiến" của tất cả những người đã tham gia hồi đó. Anh thực sự ý định xuất bản chúng ngay bây giờ ? Điều này sẽ tạo ra những rắc rối chính trị không cần thiết, giờ đây cũng khó có thể tìm thấy những cựu đảng viên ấy trong những người lưu vong hồi đó, những người mà trong thư từ của họ có lời lẽ gay gắt hồi đó trong các cuộc tranh luận.

Điều gì sẽ xảy ra nếu đính kèm thêm lời giải thích cùng với những bức thư của tôi khi ấy ? Điều đó sẽ cho mọi người thấy sự khác biệt giữa tôi và những người Bolsheviks vào thời điểm đó. Tôi thấy rằng không cần phải quay lại vấn đề này sau việc những bức thư này đã được phát hiện trong hồ sơ lưu trữ của cảnh sát [Nga hoàng], tôi cũng đã đề cập ngắn gọn vấn đề này trong phần lời nói đầu của cuốn "Kết quả và triển vọng". Hơn nữa, việc xem xét lại có thể làm nảy sinh các cuộc tranh cãi, bởi vì, ngay lúc này, tôi không nghĩ rằng tôi hoàn toàn sai trong những bất đồng giữa tôi với những người Bolsheviks. Tôi đã hoàn toàn sai lầm trong những đánh giá của mình về phái Mensheviks: tôi đánh giá quá cao khả năng cách mạng của họ và tôi nghĩ rằng có thể cô lập cánh hữu của phái ấy. Sai lầm này là do tôi phân tích không đúng so với cả Bolsheviks và Mensheviks; quan điểm của tôi dựa trên cách mạng thường trực và chuyên chính vô sản, còn những người Bolsheviks và Mensheviks thì dựa trên cách mạng dân chủ tư sản [kiểu mới] và chế độ dân chủ cộng hòa. Lúc đó, tôi đã không nhận ra được sự khác biệt sâu sắc giữa hai vấn đề trên, và tôi hy vọng (như tôi đã nhiều lần bày tỏ trong những bức thư và báo cáo) rằng trong chính quá trình của cách mạng, chính nó sẽ đưa đến chỗ cách mạng thường trực và sự nắm quyền của giai cấp vô sản - những điều mà phần nào đó đã giành được từ năm 1905 (Lời tựa mà Lenin viết cho tờ báo của Kautsky về động lực của Cách mạng Nga và tạp chí "Sự khởi đầu").

Tôi cho rằng đánh giá của tôi về động lực của cách mạng là đúng, mặc dù những nhận định về hai phái trên là sai. Sự thật thì chỉ có chủ nghĩa Bolsheviks, nhờ vào sự nguyên tắc của nó, mới có thể tập hợp các lực lượng cách mạng trong giới trí thức và công nhân tiên tiến thời đó.

Và chỉ khi đã thành lập được một tổ chức cách mạng như thế, nó mới có thể nhanh chóng chuyển từ vị trí cách mạng dân chủ sang vị trí cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Ngày nay, tôi có thể tách dễ dàng các bài viết luận chiến của mình trong việc chống lại những người Mensheviks và Bolsheviks thành hai loại: những bài báo phân tích nội lực của cách mạng, về quan điểm cảu họ (Neue Zeit, Rosa Luxemburg); và những bài báo mà tôi phân tích nền dân chủ xã hội của nước Nga và cuộc đấu tranh của họ chống chính phủ Nga hoàng.... Lúc này, có thể xuất bản các bài báo thuộc phần đầu tiên mà không cần chỉnh sửa gì vì nó phù hợp với quan điểm của Đảng kể từ năm 1917. Nhưng các bài báo thuộc loại thứ hai thì rõ ràng có sai sót và không đáng được tái bản. Hai bức thư kia thuộc loại thứ hai này và do đó việc tái bản nó là vô nghĩa. Hãy để người khác làm điều đó sau mười năm, nếu như họ thực sự quan tâm.

Gửi lời chào cộng sản,

Trotsky

6 tháng 12 năm 1921

"Trotsky và Chủ nghĩa Trotsky: Tài liệu, Paris, 1937, tr.60-61"