Số liệu tù nhân Katyn qua các Tài liệu của cơ quan An ninh Nga.
I. Sơ lược vấn đề
Tù nhân chiến tranh Ba Lan tức là những sĩ quan, quân nhân, quan chức Ba Lan trên vùng lãnh thổ Tây Ukraina và Tây Belorussia bị bắt vào tháng khoảng thời gian tháng 9 - 10/1940 sau khi Hồng quân Liên Xô giải phóng vùng đất này từ tay Ba Lan.
Tại sao phải gọi là giải phóng ? Vì vùng đất này trước đây là lãnh thổ của Ukraina và Belorussia. Trong cuộc chiến tranh xâm lược của Ba Lan vào lãnh thổ nước nước Nga năm 1919-1921 kết thúc với việc Ba Lan chiếm đóng vùng lãnh thổ này và được gọi với tên gọi “Đông Ba Lan”. Trên thực tế, lãnh thổ Ba Lan được quốc tế và nước Nga công nhận chỉ gồm Tây Ba Lan. Tất cả kết thúc bằng Hiệp định hòa bình Riga giữa Chính phủ Ba Lan và Chính phủ Nga Xô viết với điều khoản Ba Lan chiếm đóng các vùng lãnh thổ Ukraina và Belorussia. Cho nên việc coi khôi phục các lãnh thổ đã bị xâm lược không thể coi là hành vi “xâm lược” được.
Một vấn đề hết sức quan trọng là Hồng quân Liên Xô đã KHÔNG TẤN CÔNG Ba Lan trước ngày 16/9/1940. Tại sao lại thế ? Vì ngày 15/9/1940, Chính phủ Ba Lan sụp đổ, các quan chức và nội các chính phủ Ba Lan đã tan rã, Tổng thống Ba Lan đã rút về biên giới Rumani và dự định trốn sang Rumani. Điều khoản Hiệp định Riga ràng buộc giữa Chính phủ Liên Xô và Chính phủ Ba Lan (đệ nhị), tức là sau khi Chính phủ Ba Lan sụp đổ vào ngày 15/9/1940, Hiệp định hòa bình Riga mất hiệu lực vì 1 trong 2 chủ thể ký hiệp định đã không tồn tại. Do đó, lãnh thổ Liên Xô được khôi phục bao gồm cái gọi là “vùng phía Đông Ba Lan” hay thực tế là vùng Tây Ukraina và Tây Belorussia. Do đó, thời điểm tấn công của quân đội Xô viết rất quan trọng, nó cho thấy Chính phủ Liên Xô hoàn toàn tuân theo các điều khoản của Hiệp định hòa bình Riga cho đến khi nó không còn hiệu lực. Sáng ngày 17/9/1940, Hồng quân tiến hành các cuộc tấn công quyết định nhằm quét sạch các tàn quân của quân đội xâm lược và chiếm đóng bất hợp pháp trên lãnh thổ Tây Ukraina và Tây Belorussia của Liên Xô, khôi phục chủ quyền của Liên Xô tại vùng đất này, do đó Hồng quân Liên Xô không vượt ranh giới của Ba Lan - Ukraina và Belorussia trước năm 1919.
Mới đọc sơ qua các văn kiện của NKVD trong cuốn "Katyn. 1940 - 2000. Tài liệu" thì mình thấy có một số điểm lạ:
1. Theo văn bản số 76 của Thiếu tá Văn phòng NKVD - CHERNYSHOV gửi Beria (23/10/1939) thì Tổng số tù nhân Ba Lan là 43.000 người. Trong đó tù nhân tại các trại NKVD là trại Starobelsky - 4000 người; trại Kozelsky - 5000 người; trại Ostashkov - 4700 người. Còn lại được phân bố ở công trình xây dựng con đường Novograd-Volynsky - 18.000 người; công trình xây dựng lưu vực Kryvyi Rih 10.000 người.
http://www.katyn-books.ru/archive/prisoners/Docs/076.html
https://cccplenin.blogspot.com/p/76-23-thang-10-nam-1939-moskva.html (bản dịch)
Như vậy, tù nhân tại các Trại NKVD là 13.700 người (toàn bộ là sĩ quan, tướng lĩnh, hiến binh, ...) . Tù nhân lao động là 28.000 người (không ở trong các trại nên không thể tính vào được vì vụ Katyn diễn ra là đối với các tù nhân thuộc quản lý trại NKVD).
2. Theo văn bản số 90 (5/1940) - của Văn phòng thông tin trại tù của NKVD cho biết về sự di chuyển các tù nhân chiến tranh Ba Lan đến 3 trại đặc biệt và trại Yukhnovsky thì:
Ostashkov ---> Kalinin: 6.287 người
Kozelsky -----> Smolensk: 4.404 người
Starobelsky -----> Kharkov: 3.896 người
Ba trại trên -----> Yukhnovsky: 395 người.
Tổng số tù nhân trong các trại NKVD là: 14.928 tù nhân (trong đó trại NKVD đặc biệt: 14.587 người và trại Yukhnovsky: 395 người).
http://www.katyn-books.ru/archive/1940_2000/19402000.html#90doc
3. Theo văn bản số 130 (số 47/13b) tháng 11 năm 1940, do trưởng NKVD Beria gửi Bí thư UBTW Đảng I.V. Stalin về việc thành lập quân đội tù nhân Ba Lan trên lãnh thổ Liên Xô nhằm chuẩn bị cho cuộc chiến tranh chống Đức quốc xã (trong tương lai 1941).
Cụ thể, trong tất cả các trại tù NKVD (bao gồm trại đặc biệt và trại thường): 18.297 người.
Trong đó: 14.587 bị giam trong các trại NKVD và 395 người giam trong trại Yukhnovsky; còn có 3.303 người từ Litva và Latvia (những người Ba Lan chạy đến Baltic năm 1939, năm 1940 sau khi 3 nước Baltic sáp nhập vào Liên Xô thì họ bị bắt).
http://www.katyn-books.ru/archive/1940_2000/19402000.html#130doc
https://cccplenin.blogspot.com/2021/01/ngay-2-thang-muoi-mot-1940-oskva-ghi.html (bản dịch)
4. Theo Ghi chú của Chernyshov và Soprunenko về tù nhân chiến tranh được giam giữ trong các trại NKVD đến ngày 22/6/1941 là 27.760 người. Bao gồm 14.135 người đang xây dựng sân bay, đường xá ở Tây Ukraina; 7.754 người đang xây tuyến Bắc - Pechora; 4.000 người đang xây sân bay Ponoy; 1259 sĩ quan đang bị giam trong hai trại Kozelsk và Gryazovets; 270 bệnh nhân trong trại Yukhnovsky.
https://cccplenin.blogspot.com/p/ghi-chu-cua-chernyshev-va-soprunenko-ve.html (bản dịch)
5. Theo tài liệu được cung cấp chỉ có duy nhất 7 báo cáo về việc tử hình đối với một số tù nhân Ba Lan phạm những tội ác trong quá khứ đối với Chính quyền Xô viết và nhân dân Liên Xô.
Các báo cáo của Phó cai trại Kalinin - D.S. Tokareva gửi Phó Chính ủy ND Nội vụ (NKVD) V.N. Merkulov vào các ngày:
20/4/1940: bắn 345.
23/4/1940: bắn 296.
24/4/1940: bắn 292.
25/4/1940: bắn 195.
26/4/1940: bắn 294.
11/5/1940: bắn 208.
22/5/1940: bắn 64.
Tổng cộng là: 1.694 bản án.
6. Quyết định ân sá của Đoàn chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô ngày 12/8/1941.
7. Mệnh lệnh 162 điều trung đoàn 252 hộ tống tù nhân Ba Lan trên tuyến Smolensk - Katyn 10/7/1941.
==============
Có thể rút ra một số điểm như sau:
a) Sơ lược số tù nhân trong các trại NKVD như sau:
- số lượng tù nhân trong trại tù NKVD : 13.700 vào tháng 10/1939
- Số tù nhân vào tháng 4/1940: 14.928 tù nhân (1.422 người bị xử bắn, số thực còn 13.506, tháng 5/1940 còn 13.234).
=> Từ tháng 10/1939 - 4/1940: số tù nhân tăng 1.228 người
=> Từ tháng 4/1940 - 5/1940: số tù nhân giảm 1.694 người.
- Và số tù nhân vào tháng 11/1940: 18.297 người ( trong đó có 3303 từ Baltic).
=> từ tháng 5/1940 - 11/1940 (ngoại trừ tù nhân ở Baltic) thì tăng 1.760 người, tức 14.994 tù nhân.
- Và số tù nhân tính đến 22/6/1941: 27.760 người.
=> từ tháng 11/1940 - 22/6/1941, tăng 9.463 người.
b) Phiên bản Katyn do Liên Xô làm trở nên bất hợp lý
- Theo gói tài liệu N1 của Yeltsin thì trong khoảng tháng 4-5/1940, Liên Xô đã tiến hành xử tử 21.857 người trong khi đấy số tù nhân Ba Lan trong các trại NKVD vào tháng 11/1940 chỉ mới đạt 18.297 người, còn thực tại tháng 5/1940 thì mới chỉ có 13.234 người.
- Yeltsin đã chỉ ra rằng có đến 7.305 tù nhân Ba Lan bị xử bắn ở các trại tù Tây Ukraina và Tây Belarus. Tuy nhiên, trong toàn bộ hồ sơ NKVD hoàn toàn không có bất kỳ số liệu nào nói đến 7.305 tù nhân này: bị xử bắn như thế nào ? lúc nào ? tại đâu ? Trong khi toàn bộ các trại từ 1939 - 1941 chỉ có 1694 trường hợp xử bắn (chủ yếu tại Smolensk vào tháng 5/1940).
- Nếu như có 21.857 tù nhân bị xử bắn thật, thì vì sao lại có đến 18.297 người trong các trại NKVD của Liên Xô vào tháng 11/1940? Nghĩa là trong vòng 5 tháng (6-11/1940) NKVD phải kiếm không chỉ số tù nhân còn thiếu mà phải bù thêm 18.297 người để bù vào số tù nhân (nếu) bị xử bắn thật. Hiện nay không có bất kỳ công văn nào nói về việc bắt/chuyển một số lượng lớn tù nhân như thế. Nếu có thế báo chí Ba Lan đã trưng công khai từ lâu rồi.
- Ngày 10/7/1941, mệnh lệnh 162 cho trung đoàn 252 NKVD hộ tống tù nhân theo tuyến Smolensk-Katyn. Đây cũng là tài liệu duy nhất về việc di chuyển tù nhân đến Katyn. Tuy nhiên, trớ trêu là nó được ban hành vào tháng 7/1941, tức sau 1 năm 2 tháng so với cáo buộc thảm sát Katyn tháng 5/1940. Điều này cho thấy các tù nhân Ba Lan ở Katyn không thể nào do phía Liên Xô thực hiện.
https://cccplenin.blogspot.com/p/menh-lenh-so-162-cho-trung-oan-252-tien.html (bản dịch)
- Beria đã nhấn mạnh đến tầm vai trò của đội quân Ba Lan trong thành phần Liên Xô nhằm chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh sắp tới từ tháng 11/1940 tức là trước 9 tháng khi ký hiệp ước Chính phủ Liên Xô - Chính phủ lưu vong Ba Lan vào tháng 8/1941 (7 tháng trước khi bắt đầu chiến tranh Vệ quốc). Điều đó càng minh chứng rằng người Xô viết ko tin vào hòa bình viễn vông với Đức quốc xã, đồng thời cũng cho thấy người Xô viết rất cần thêm đồng minh Ba Lan ở hướng Tây nhằm tạo lập các nước XHCN ở châu Âu sau cuộc chiến tranh thế giới. Và NKVD Liên Xô đã cung cấp 25.115 công dân Ba Lan cho các đơn vị bộ đội Ba Lan từ các tù nhân Liên Xô
https://cccplenin.blogspot.com/p/giay-chung-nhan-cua-van-phong-tu-nhan.html (bản dịch)
#Gấu
Tài liệu này do:
- Tổng cục Lưu trữ Nhà nước Ba Lan.
- Cục Lưu trữ Liên bang Nga.
- Viện Lịch sử thế giới thuộc Viện Hàn lâm KH LB Nga.
- Viện nghiên cứu Slav thuộc Viện Hàn lâm KH LB Nga.
- Viện Lịch sử quân sự thuộc Bộ quốc phòng Liên bang Nga.
- Trung tâm lưu trữ thuộc Tổng cục An ninh Liên bang Nga.