Những bài học tháng Mười (1925) - N. Krupskaya

 Những bài học tháng Mười

Hai năm trước, Vladimir Ilyich, nói chuyện trong một phiên họp toàn thể của Xô viết Moskva, nói rằng lúc giờ đây chúng ta đang trong công cuộc lao động thực tế, rằng chúng ta không được phép xem Chủ nghĩa xã hội là một giấc mơ được tô vẽ bằng đủ loại sắc màu. Người nói: Cần phải làm thử lấy mọi thứ, quần chúng sẽ là người kiểm tra điều đó, và họ thốt lên rằng: "Đúng, mọi thứ đều tốt hơn cái cũ". Đó là nhiệm vụ mà chúng ta phải tự đặt ra.

Đảng ta, một tổ chức nhỏ bé so với quần chúng, đã đứng ra nhận lấy nhiệm vụ ấy. Và tổ chức nhỏ bé ấy đã làm thay đổi hết thảy mọi thứ, và thực sự là nó đã làm thay đổi mọi thứ. Đây không phải là hòn đảo thiên đường Utopia, mà là một thực tế, mà ở đó chúng ta đang sống, và chứng thực nó. Tất cả chúng ta đều thấy rằng nó là một thực tế rõ ràng. Chúng ta đã làm được cái điều mà đại đa số những người vô sản lao động và nông dân phải thừa nhận rằng: "Không phải tự các bạn, mà chính chúng tôi mới là người ca ngợi các bạn. Chúng tôi nói rằng các bạn đã đạt được một thành quả hết sức lớn lao, rằng bất kỳ một con người chân chính nào đều phải thừa nhận rằng - nên quay lại chế độ cũ - là một suy nghĩ không cần thiết"..

Đảng đã hoạt động và chiến đấu một cách không mệt mỏi. Năm 1924, sự kiện "Lớp Lenin" đã minh chứng cho chúng ta thấy rằng quần chúng lao động coi Đảng Cộng sản là chính Đảng của giai cấp mình. Đó là một điều rất quan trọng. Đây là một thành tựu thực sự và lâu dài, đó là sự động viên không hề nhỏ. Ở nước ngoài, mặc dù còn khá ít, song chúng ta cũng đã nhận được những lời khen ngợi và ủng hộ. Đảng ta luôn quan tâm đến giai cấp công nhân, bên cạnh đó còn có nông dân, các tầng lớp lao động trung bình và nghèo khác. Đảng không ngừng cải tổ chính quyền Xô viết, biến nó trở thành hạt nhân chính trị giải quyết mọi công việc trong các thôn xóm và chúng ta hy vọng rằng nó sẽ gặt hái được nhiều điều tốt đẹp. Đảng đã hoàn thành một khối lượng công việc khổng lồ, trãi rộng trên nhiều lĩnh vực, và sẽ dẫn dắt bánh xe lịch sử của đất nước chuyển động theo đúng con đường mà Lenin đã vạch ra.

Đảng đóng vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện những công việc lịch sử ấy. Trong điều kiện hiện tại của chúng ta, đó là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, và chính vì thế Đảng ta hoàn toàn không chấp nhận bất kỳ cuộc tranh luận mới nào. Dường như, bài phát biểu của đồng chí Trotsky là chướng ngại vật cuối cùng và dường như quá ư kỳ lạ đối với Hội nghị của Trung ương Đảng lần thứ mười ba. Và chính vì thế, "bài văn" mới nhất của đồng chí Trotsky đã gây nên một sự phẫn nộ không hề nhỏ.

Tôi không rõ rằng đồng chí Trotsky có phạm phải những lỗi lầm tày đình mà anh ta đã bị cáo buộc hay không - việc đó là không thể tránh khỏi trong các cuộc tranh luận - đồng chí Trotsky không cần để tâm điều này. Anh ta đã viết một bài báo có nhan đề - "Những bài học Tháng Mười" - và đây chính là mấu chốt khơi mào cho các cuộc tranh luận của chúng ta, tất nhiên đây không phải lần đầu. Nhưng mấu chốt không phải chỗ đấy. Mấu chốt là đồng chí Trotsky đặt ra cho chúng ta một vấn đề là kêu gọi chúng ta phải nghiên cứu tác phẩm "Những bài học Tháng Mười" nhưng dường như tác phẩm này chưa được chuẩn xác cho lắm. Anh ta đề nghị chúng ta hãy nghiên cứu vai trò của người này, người kia, vai trò của khuynh hướng này hoặc khuynh hướng kia trong Ban chấp hành Trung ương thời kỳ Tháng Mười ... Nhưng đó không phải là điểm mà chúng ta cần nghiên cứu.

Rõ ràng, điều đầu tiên mà chúng ta cần phải tìm hiểu đó chính là tình hình quốc tế trong thời kỳ Tháng Mười và mối quan hệ giữa các giai cấp trong cách mạng Nga trong thời điểm đấy.

Đồng chí Trotsky có kêu gọi chúng ta nghiên cứu điều đó không ? Không hề. Nhưng chiến thắng sẽ không thể đến nếu không có sự phân tích một cách chuẩn xác về bối cảnh, về mưu tính và về mối quan hệ giữa các giai cấp. Việc vận dụng phép biện chứng của chủ nghĩa Marx vào điều kiện lịch sử cụ thể nhất định, trên phương diện quốc tế chứ không chỉ riêng nước Nga, là đặc điểm quan trọng nhất của Chủ nghĩa Lenin. Đấy mới là điều chúng ta cần phải dạy cho các Đảng Cộng sản các nước, đấy mới là điều mà thanh niên phải học khi nghiên cứu Tháng Mười.

Nhưng đồng chí Trotsky đã bỏ ngõ nó. Khi nói về Bulgari hoặc Đức, anh ta nói nhiều đến cá nhân mà không nói đến thời điểm. Nếu chúng ta chỉ xem xét sự kiện qua lăng kính của đồng chí Trotsky, thì các sự kiện sẽ được diễn giải theo lối rất đơn giản. Phân tích Marxist chưa bao giờ là điểm mạnh của đồng chí Trotsky.

Đó là lý do vì sao anh ta lại luôn đánh giá thấp vai trò của nông dân. Nhiều người đã nói về điều này.

Chúng ta cần phải nghiên cứu kỹ về Đảng trong thời kỳ Tháng Mười. Đồng chí Trotsky nói nhiều về Đảng, nhưng đối với anh ta, Đảng chỉ là đội ngũ của những người lãnh đạo, những người đứng đầu. Những người muốn học những bài học Tháng Mười, thì nhất thiết phải học về Đảng trong Tháng Mười. Rằng Đảng là một cơ thể sống động, rằng trong đó Trung ương không chia cắt với đội ngũ đảng viên cơ sở, rằng các đảng viên cơ sở phải được tiếp xúc hằng ngày với các lãnh đạo Trung ương. Các đồng chí Sverdlov và Stalin luôn nắm rõ tình hình các quận của thủ đô Petrograd, các tỉnh xunh quanh và trong quân đội. Và Lenin cũng nắm hết tất cả mặc dù Người đang phải hoạt động bất hợp pháp. Người được thông báo một cách đầy đủ và cặn kẽ về mọi thứ đang diễn ra trong đời sống và tổ chức của Đảng. Lenin không chỉ biết lắng nghe, mà Người còn nhìn thấy rất rõ nó thông qua việc đọc giữa các dòng tin tức. Chiến thắng chỉ có thể đạt được nhờ mối liên hệ vững chắc giữa Trung ương và các tổ chức đảng cơ sở.

Một đảng mà đánh mất mối liên hệ giữa Trung ương và tổ chức đảng cơ sở, chắc chắn nó sẽ thất bại. Đó là một bài học sâu sắc mà các Đảng Cộng sản phải ghi khắc để mà tự tổ chức lấy chính mình.

Một Đảng được tổ chức thống nhất, nơi mà ý chí tập thể của Đảng đều được các tổ chức cơ sở quán triệt - không phải chỉ riêng bởi các nghị quyết - và các tổ chức đều hoạt động trên tinh thần tập thể đó, thì những sai phạm, thiếu sót của bất kỳ cá nhân nào đều không mang ý nghĩa tuyệt đối như những gì mà đồng chí Trotsky quy chụp cho. Rằng một khi Đảng đứng trước một bước ngoặt hoàn toàn mới và chưa có kinh nghiệm gì, thì lẽ dĩ nhiên điều cần phải làm đó là tạo ra sự thống nhất trên cơ sở một đường lối chung sao cho phù hợp.

Lenin luôn coi trọng sự lãnh đạo tập thể của Đảng. Mối quan hệ của Người với Hội nghị Trung ương của Đảng đều phải dựa trên cơ sở ấy. Tại mọi phiên họp Hội nghị, Người luôn nêu ra mọi thứ mà Người đã nghĩ đến kể từ phiên Hội nghị lần trước. Người tự cảm thấy rằng bản thân mình phải có trách nhiệm trước các phiên họp Hội nghị Trung ương, trước toàn Đảng. Trong những trường hợp mà đôi khi chúng ta có sự bất đồng trong suy nghĩ, Người luôn kháng nghị ở các phiên họp Hội nghị Trung ương tiếp theo (ví dụ như Hiệp ước hòa bình Brest - Litovsk).

Trotsky không xem rằng Đảng là một tổ chức thống nhất, rằng Đảng chỉ là những bộ phận rời rạc. Đối với anh ta, Đảng đồng nghĩa với những cá nhân đảng viên. Chúng ta thử ví dụ: "Bolshevik hóa Đảng Cộng sản là gì ?" - anh ta đặt ra trong "Những bài học Tháng Mười" - Nó bao gồm sự giáo dục Đảng và chọn ra những lãnh tụ mà nhiệm vụ của họ đó là không đi chệch khỏi giá trị Tháng Mười.

Đây hoàn toàn là một quan điểm "hành chính" và quá hời hợt. Đúng vậy, tính cách của các nhà lãnh đạo Đảng là rất quan trọng. Đúng vậy, năng lực và bản lĩnh là những tố chất thiết yếu trong hàng ngũ chúng ta, nhưng, chúng ta không đơn thuần là chỉ xét năng lực, mà còn xét rằng họ có gắn kết chặt chẽ với toàn thể tổ chức không nữa.

Còn một nhân tố khác, mà nhờ có nó, chúng ta mới có thể hoàn thành Cách mạng tháng Mười, đó chính là thái độ đúng đắn về vai trò và tầm vóc của quần chúng. Nếu chúng ta đọc tất cả những gì Lenin đã viết về vai trò của quần chúng trong cách mạng và sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, chúng ta hoàn toàn có thể nhận ra rằng thái độ của Lenin đối với quần chúng chính là "hòn đá tảng" trong Chủ nghĩa Lenin. Đối với Người, quần chúng chưa bao giờ là phương tiện, mà là nhân tố quyết định. Nếu Đảng lãnh đạo hàng triệu người, thì Đảng phải tiếp xúc mật thiết với hàng triệu con người ấy, phải thấu hiểu đời sống, tâm tư, nguyện vọng của quần chúng. Bela Kun kể lại rằng khi anh ta nói chuyện với Lenin về sự sẵn sàng cho cuộc chiến tranh cách mạng chống lại nước Đức, Lenin đã nói rằng: "Tôi biết rằng cậu không phải một kẻ thích tán gẫu - hãy làm một chuyến ra mặt trận vào ngày mai và xem xem bộ đội đã sẵn sàng cho cuộc chiến tranh cách mạng này hay chưa". Bela Kun đã lên đường ra mặt trận và nhìn thấy rằng những điều Lenin nói là đúng.

Chúng ta đã không tìm thấy được một chút hấp dẫn nào trong việc nghiên cứu thái độ quần chúng trong Cách mạng tháng Mười ở quyển sách "Những bài học Tháng Mười". Ngược lại, đồng chí Trotsky còn đánh giá thấp quần chúng trong các sự kiện ở Đức.

Một lão Syrkin nào đó đã giải thích một cách ngốc nghếch trong cuốn sách của John Reed. Đã có nhiều người ý kiến rằng chúng ta không nên để cuốn sách của John Reed vào tay thanh niên. Nó chứa đựng nhiều điều không chính xác và huyền ảo. Lịch sử Đảng không thể học từ Reed. Tại sao khi đó Lenin lại giới thiệu cuốn sách này một cách nồng nhiệt như vậy ? Bởi vì trong trường hợp cuốn sách của John Reed, vấn đề đó (sự thật) không phải là điều chính yếu. Cuốn sách mang đến cho chúng ta một sự miêu tả xuất sắc về tâm lý và xu hướng cảm xúc của quần chúng thợ hàn và những người lao động đã tham gia cuộc Cách mạng tháng Mười, cũng như là sự vụng về của giai cấp tư sản và những người theo chân chúng. John Reed đã làm cho những người cộng sản trẻ tuổi nhất nắm bắt ngay được tinh thần của cuộc cách mạng nhanh hơn nhiều so với việc họ kịp hiểu ra ý nghĩa trong hàng tá những nghị định và nghị quyết. Thanh niên không chỉ đơn thuần là biết lấy Lịch sử Đảng, mà điều quan trọng hơn là họ phải cảm nhận được nhịp đập của cuộc Cách mạng Tháng Mười. Làm sao thanh niên của chúng ta có thể trở thành những người cộng sản nếu họ chỉ biết mỗi Đảng, mà lại không biết gì về chiến tranh và cách mạng ?

Đồng chí Trotsky đã tiếp cận Tháng Mười một cách sai lầm. Khi đã nhận thức sai lệch về Tháng Mười, thì sai một li thì đi một dặm. Khi nhận thức sai thực tiễn, thì kết quả sẽ dẫn đến là quyết định và hành động cũng sai lầm nốt. Bất cứ ai cũng hiểu điều đấy. Những gì đã diễn ra thì không thể rút lại được. "Bài học Tháng Mười" đã được phân tích cho nên nó phải được thảo luận một cách rõ ràng trên báo chí và trong các tổ chức Đảng. Việc này phải được thực hiện sao cho mọi đảng viên đều có thể tham gia.

Đảng ta hiện đã tăng lên rất nhiều về số lượng. Rất nhiều công nhân đã gia nhập Đảng, và những người công nhân này chưa đủ giác ngộ về những câu hỏi mà đồng chí Trotsky đã đưa ra. Những điều đã quá rõ ràng với những người Bolshevik già, những người đã kiên quyết bảo vệ lập trường của chủ nghĩa Lenin, nhưng lại quá mới mẻ với những người Bolshevik trẻ. Những người theo chủ nghĩa Lenin nhất định phải học, không thể biện hộ rằng "Việc thảo luận câu hỏi này làm xáo trộn những bài học của chúng tôi". Ngược lại, việc thảo luận này là cần thiết để chúng ta có thể hiểu được Chủ nghĩa Lenin.

Đồng chí Trotsky đã cống hiến hết sức mình cho những năm tháng quyết định trong việc giành lấy chính quyền về tay các Xô viết. Anh ta thể hiện một cách anh hùng trong vị trí khó khăn và đầy trách nhiệm khi ấy. Anh ta làm việc không ngừng nghỉ và đạt được thành tựu vì những lợi ích của cuộc cách mạng. Đảng sẽ không quên điều này.

Nhưng những thành quả Cách mạng Tháng Mười vẫn chưa được viên mãn. Chúng ta cần phải tiếp tục làm việc một cách quyết tâm hơn nữa. Sẽ rất nguy hiểm và tai hại nếu đi chệch khỏi con đường lịch sử của chủ nghĩa Lenin. Và một khi đồng chí Trotsky đi vào con đường xét lại chủ nghĩa Lenin, thì Đảng không thể bỏ qua".

N. Krupskaya

"Những sai sót của Trotsky", CPGB, London, tháng Năm 1925.