Biên bảng trò chuyện Molotov, Vyshinky với Mao, 17 tháng Giêng 1950

BIÊN BẢN CUỘC NÓI CHUYỆN CỦA V.M. MOLOTOV VÀ A.Y. VYSHINSKY VỚI CHỦ TỊCH CHÍNH PHỦ NHÂN DÂN TRUNG ƯƠNG CỦA CỘNG HÒA NHÂN DÂN TRUNG HOA, MAO TRẠCH ĐÔNG, NGÀY 17 THÁNG 1 NĂM 1950

Sau khi trao đổi lời chào và một cuộc đối thoại ngắn về các chủ đề chung, một cuộc trò chuyện có nội dung sau đây đã diễn ra.

1. Tôi đã nói với Mao Trạch Đông rằng vào ngày 12 tháng 1 [1950], Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Acheson đã có một bài phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia, trong đó đề cập đến một số vấn đề quốc tế nhất định, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến Trung Quốc, Liên Xô và các mối quan hệ lẫn nhau của họ. Các tuyên bố của Acheson liên quan đến những vấn đề này là một sự vu khống trắng trợn đối với Liên Xô và được thiết kế để trực tiếp lừa dối dư luận. Hoa Kỳ đã phá sản với chính sách của mình ở Trung Quốc, và bây giờ Acheson đang cố gắng biện minh cho mình, mà không hề e dè các phương tiện lừa dối trong quá trình đó. Một ví dụ về mức độ bịa đặt của Acheson có thể được thấy trong đoạn sau của bài phát biểu của ông ta:

"Điều sau đây đang diễn ra ở Trung Quốc: Liên Xô, đang chia cắt các khu vực phía bắc của Trung Quốc khỏi Trung Quốc và sáp nhập chúng vào Liên Xô. Quá trình này đã hoàn tất ở Ngoại Mông Cổ. Nó gần như đã hoàn tất ở Mãn Châu, và tôi chắc chắn rằng các điệp viên Liên Xô đang gửi những báo cáo rất thuận lợi từ Nội Mông và Tân Cương. Đây là những gì đang xảy ra. Đây là một sự chia cắt toàn bộ các khu vực, các khu vực rộng lớn, có người Trung Quốc sinh sống, một sự chia cắt các khu vực này khỏi Trung Quốc, và sự sáp nhập của chúng vào Liên Xô.

Tôi muốn thông báo điều này, và có lẽ tôi sẽ phạm tội chống lại học thuyết từ bỏ giáo điều của mình. Nhưng, trong mọi trường hợp, tôi muốn nói rằng việc Liên Xô đang chiếm bốn khu vực phía bắc của Trung Quốc là yếu tố quan trọng nhất và ý nghĩa nhất trong bất kỳ mối quan hệ nào của một cường quốc với châu Á.

Điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta? Điều này có ý nghĩa rất, rất quan trọng."

Tôi đã khuyên Mao Trạch Đông làm quen với toàn bộ bài phát biểu của Acheson và để lại cho ông ta một văn bản đầy đủ của bài phát biểu này (như được TASS báo cáo).

Mao Trạch Đông nói rằng cho đến nay, như đã biết, những loại bịa đặt này là công việc của tất cả các loại kẻ vô lại, được đại diện bởi các nhà báo và phóng viên Mỹ. Và bây giờ công việc bẩn thỉu này đã được Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ đảm nhận. Như người ta nói, người Mỹ đang tiến bộ!

Tôi đã trả lời rằng, đối với bài phát biểu của Acheson, chúng tôi nghĩ Liên Xô và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa nên đáp lại cho phù hợp. Đồng thời, tôi đã chỉ ra rằng theo một thông báo của TASS từ Washington, vào ngày 14 tháng 1, cựu tổng lãnh sự ở Mukden, [Angus] Ward, khi trả lời các câu hỏi từ báo chí, đã tuyên bố điều hoàn toàn ngược lại với những gì Acheson đã nói trong bài phát biểu của mình vào ngày 12 tháng 1. Ngoài ra, tôi đã trích dẫn phần thích hợp trong tuyên bố của Ward, trong đó nói rằng ông ta không thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sự kiểm soát của Liên Xô đối với chính quyền Mãn Châu hoặc nỗ lực của họ để sáp nhập Mãn Châu vào Liên Xô, mặc dù Liên Xô đang thực hiện các quyền hiệp ước của mình liên quan đến việc quản lý chung KChZhD [Đường sắt Trường Xuân Trung Quốc].

Tôi đã nói rằng chúng tôi dự định phản ứng với bài phát biểu nói trên của Acheson bằng một tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Liên Xô. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ thích chính phủ Trung Quốc là người đầu tiên đưa ra một tuyên bố về vấn đề này, và sau đó, sau khi công bố tuyên bố của Chính phủ Nhân dân Trung Quốc và tuyên bố của Ward trên báo chí của chúng tôi, Bộ Ngoại giao Liên Xô sẽ đưa ra một tuyên bố thích hợp.

Mao Trạch Đông nói rằng ông ta đồng ý với điều này, và không có chỗ cho bất kỳ sự nghi ngờ nào ở đây. Tuy nhiên, đồng thời, ông ta hỏi liệu sẽ không tốt hơn nếu Tân Hoa xã [Thông tấn xã Trung Quốc] đưa ra loại tuyên bố này.

Tôi trả lời rằng vì vấn đề này liên quan đến một bài phát biểu của Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ về một vấn đề quan trọng, tuyên bố không nên được đưa ra bởi hãng thông tấn điện tín, mà là bởi Bộ Ngoại giao của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Mao Trạch Đông nói rằng ông ta có cùng ý kiến và, sau khi làm quen với bài phát biểu của Acheson, ngày mai ông ta sẽ chuẩn bị văn bản cho tuyên bố [được đưa ra bởi] Bộ Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, gửi nó cho chúng tôi để lấy ý kiến và sửa chữa, và sau đó gửi điện tín đến Bắc Kinh, để Thứ trưởng Ngoại giao, hiện đang thực hiện nhiệm vụ của Bộ trưởng Ngoại giao, có thể công bố tuyên bố này. Đồng thời, Mao Trạch Đông chỉ ra rằng trong tuyên bố này, ông ta sẽ vạch trần những bịa đặt vu khống của Acheson chống lại Liên Xô.

Mao Trạch Đông hỏi rằng, theo ý kiến của chúng tôi, mục đích thực sự của tuyên bố vu khống của Acheson là gì và liệu tuyên bố này có thể là một loại màn khói, mà bằng cách sử dụng nó, những kẻ đế quốc Mỹ sẽ cố gắng chiếm đóng đảo Đài Loan hay không?

Tôi nói rằng, sau khi phá sản với chính sách của họ ở Trung Quốc, người Mỹ đang cố gắng, với sự giúp đỡ của sự vu khống và lừa dối, tạo ra những hiểu lầm trong mối quan hệ giữa Liên Xô và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tôi cũng nói rằng không thể không đồng ý rằng họ đang sử dụng việc tuyên truyền sự vu khống như một loại màn khói, để thực hiện các kế hoạch chiếm đóng của họ. Ngoài ra, tôi lưu ý rằng, theo ý kiến của chúng tôi, tuyên bố của Chính phủ Nhân dân Trung Hoa về bài phát biểu của Acheson có thể chỉ ra rằng những bịa đặt của Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ là một sự xúc phạm đối với Trung Quốc, rằng nhân dân Trung Quốc đã không lãnh đạo một cuộc đấu tranh, để người khác có thể cai trị hoặc thiết lập sự kiểm soát đối với một phần này hay phần khác của Trung Quốc, và rằng nhân dân Trung Quốc từ chối tuyên bố của Acheson.

Mao Trạch Đông nói rằng ông ta đồng ý với điều này và sẽ ngay lập tức bắt đầu soạn thảo tuyên bố. Đồng thời, ông ta yêu cầu văn bản bài phát biểu của Acheson và tuyên bố của Ward với báo chí được chuyển đến Bắc Kinh cho Tân Hoa xã. Tôi hứa sẽ làm như vậy ngay tối nay và ngay lập tức đã sắp xếp với đồng chí Vyshinsky.

Sau đó, Mao Trạch Đông nói rằng trong vài ngày qua, người Mỹ đã huy động các hoạt động của mạng lưới [ngoại giao, tình báo và thông tin] của họ và đang thăm dò khả năng đàm phán với Chính phủ Nhân dân Trung Hoa. Do đó, vài ngày trước, người đứng đầu hãng thông tấn điện tín Mỹ ở Paris đã hỏi Mao Trạch Đông một câu hỏi về việc ông ta sẽ phản ứng như thế nào với chuyến đi của chuyên gia nổi tiếng của Mỹ về các vấn đề Viễn Đông [quan chức Bộ Ngoại giao Philip C.] Jessup đến Bắc Kinh để đàm phán. Hầu như đồng thời, thông tin đã được nhận từ Thượng Hải nói rằng các bước đang được thực hiện bởi lãnh sự quán Mỹ ở Thượng Hải, thông qua các đại diện của tư sản dân tộc Trung Quốc, để có được sự đồng ý từ Chính phủ Nhân dân Trung Hoa để gửi đại diện của họ đến Hồng Kông để đàm phán với Jessup. Tuy nhiên, chúng tôi không chú ý đến việc thăm dò này của Mỹ, Mao Trạch Đông nói.

Hơn nữa, Mao Trạch Đông nói rằng, như ông ta đã thông báo cho đồng chí Vyshinsky trước đó, Chính phủ Nhân dân Trung Hoa đang thực hiện một số biện pháp nhất định để buộc các đại diện lãnh sự Mỹ rời khỏi Trung Quốc. Chúng tôi cần giành thời gian, Mao Trạch Đông nhấn mạnh, để đưa đất nước vào trật tự, đó là lý do tại sao chúng tôi đang cố gắng trì hoãn giờ được Mỹ công nhận. Người Mỹ càng nhận được các quyền hợp pháp ở Trung Quốc muộn thì càng tốt cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Vào ngày 14 tháng 1 năm nay, chính quyền địa phương ở Bắc Kinh đã thông báo cho cựu lãnh sự Mỹ về ý định của họ là chiếm đoạt để sử dụng cho riêng mình các doanh trại trước đây được quân đội nước ngoài sử dụng, quyền mà người nước ngoài đã có được thông qua các hiệp ước bất bình đẳng. Việc chiếm đóng các tòa nhà nói trên về cơ bản có nghĩa là lãnh sự Mỹ sẽ bị tước mất ngôi nhà mà ông ta đang ở và sẽ buộc ông ta phải rời khỏi Bắc Kinh. Đáp lại, lãnh sự Mỹ ở Bắc Kinh bắt đầu đe dọa chính phủ Trung Quốc rằng Hoa Kỳ, như một dấu hiệu phản đối, sẽ buộc phải triệu hồi tất cả các đại diện lãnh sự của họ từ Bắc Kinh, Thiên Tân, Thượng Hải và Nam Kinh. Bằng cách này, Mao Trạch Đông nói một cách nửa đùa, người Mỹ đang đe dọa chúng tôi chính xác với những gì chúng tôi đang cố gắng hoàn thành.

Tôi lưu ý rằng chính sách này của Chính phủ Nhân dân Trung ương Trung Hoa được thiết kế, trước hết, để củng cố tình hình nội bộ của đất nước, điều này đủ rõ ràng và dễ hiểu đối với chúng tôi.

2. Hơn nữa, tôi nói rằng tuyên bố của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, trong đó nói rằng việc duy trì đại diện của Quốc dân đảng trong Hội đồng Bảo an là bất hợp pháp và Tưởng Đình Phủ phải bị loại khỏi đó, cũng như các hành động đồng thời của đại diện Liên Xô trong Hội đồng Bảo an, đã gây ra một sự náo động và, ở một mức độ nào đó, làm bối rối phe kẻ thù của chúng ta. Tuy nhiên, để đưa cuộc đấu tranh đã bắt đầu ở Liên Hợp Quốc đến một kết luận, chúng tôi sẽ coi là cơ hội cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa bổ nhiệm đại diện của riêng mình vào Hội đồng Bảo an. Và sẽ tốt hơn nếu việc bổ nhiệm này diễn ra càng sớm càng tốt.

Mao Trạch Đông trả lời rằng ông ta đã có một cuộc trò chuyện với đồng chí Vyshinsky liên quan đến vấn đề này và hoàn toàn đồng ý với một đề xuất như vậy. Tuy nhiên, đối với chúng tôi, Mao Trạch Đông nhấn mạnh, vấn đề này đặt ra một vấn đề kỹ thuật - lựa chọn ứng cử viên. Ứng cử viên phù hợp duy nhất là thứ trưởng ngoại giao hiện tại, đồng chí Trương Hán Phủ, mặc dù ông ta hơi yếu cho mục đích này. Tôi muốn phối hợp vấn đề bổ nhiệm Trương Hán Phủ với đồng chí Chu Ân Lai khi ông ta đến Moscow.

Tôi nói rằng nếu đó là vấn đề duy nhất, ông ta có thể nói chuyện với Chu Ân Lai qua điện thoại tần số cao trong khi ông ta đang trên đường.

Mao Trạch Đông vui vẻ đồng ý liên lạc với Chu Ân Lai qua điện thoại và phối hợp vấn đề này ngay lập tức.

3. Sau đó, tôi nói rằng theo thông tin của chúng tôi, người đứng đầu phái đoàn Quốc dân đảng trong Hội đồng Liên minh về Nhật Bản, Tướng Zhu Shi-Min, muốn đoạn tuyệt với Quốc dân đảng và chuyển sang phía Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tuy nhiên, chúng tôi không tin tưởng rằng thông tin này đủ tin cậy và, ngoài ra, chúng tôi không biết rõ Zhu Shi-Min và rất khó để chúng tôi đưa ra bất kỳ kết luận dứt khoát nào về ông ta. Vì lý do này, chúng tôi muốn thảo luận vấn đề này với Mao Trạch Đông và tìm hiểu xem liệu chúng ta có nên chờ đợi cho đến khi Zhu Shi-Min công bố việc chuyển sang hay, không cần chờ đợi, yêu cầu loại bỏ đại diện của Quốc dân đảng khỏi Hội đồng Liên minh về Nhật Bản.

Mao Trạch Đông nói rằng từ quan điểm của ông ta, sẽ hợp lý hơn nếu hành động thông qua Bí thư của phái đoàn Quốc dân đảng trong Hội đồng Liên minh về Nhật Bản Trần Đình Trác, người không lâu trước đây đã gửi một lá thư thông qua Tướng Derevyanko liên quan đến công việc mà ông ta đang thực hiện đối với việc chuyển đổi của phái đoàn nói trên ở Tokyo sang phía Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Chúng tôi, Mao Trạch Đông lưu ý, cần phải gây ảnh hưởng lên Zhu Shi-Min và thuyết phục ông ta chuyển sang phía chúng tôi. Điều này sẽ cho phép chúng tôi đạt được một giải pháp suôn sẻ hơn cho vấn đề bổ nhiệm đại diện của chúng ta vào Hội đồng Liên minh về Nhật Bản.

Mao Trạch Đông nói rằng ông ta sẽ chuẩn bị một câu trả lời cho lá thư của Trần Đình Trác và sẽ gửi nó cho chúng tôi để chuyển đến người nhận ở Tokyo.

Tôi nói rằng đề xuất này là có thể chấp nhận được và chúng tôi sẽ có thể chuyển câu trả lời của đồng chí Mao Trạch Đông cho Trần Đình Trác thông qua Tướng Derevyanko.

Cuộc trò chuyện kéo dài 1 giờ 20 phút.

Những người có mặt trong cuộc trò chuyện: đồng chí N.T. Fedorenko và Shi Zhe (Karsky).

V. MOLOTOV