Các Lực lượng Hiệp ước Warsaw
Trong hơn 30 năm Chiến tranh Lạnh, các đội quân xe tăng khổng lồ của NATO và các nước Hiệp ước Warsaw đã sẵn sàng biến châu Âu thành một chiến trường tương tự như Prokhorovka, nhưng với quy mô lớn không thể tưởng tượng nổi. May mắn thay, sự hiện diện của vũ khí hạt nhân đã ngăn cản các bên gây ra một cuộc tắm máu. Mặc dù lịch sử không chấp nhận giả định, nhưng nhiều người thường tự hỏi: "Điều gì sẽ xảy ra nếu...?"
Các Lực lượng Hiệp ước Warsaw
Lực lượng xe tăng của quân đội các nước Hiệp ước Warsaw là rất lớn. Theo ước tính, nó bao gồm 53.000 xe tăng Liên Xô và khoảng 12.000-15.000 xe tăng Đông Âu khác. Tuy nhiên, không phải tất cả các xe này đều được lên kế hoạch sử dụng trong một cuộc xung đột quân sự tiềm tàng. Một phần lớn là các xe cũ T-54A và T-55 nằm trong các sư đoàn tuyến hai, đóng quân ở khu vực trung tâm Liên Xô. Trong trường hợp chiến sự bắt đầu, chúng có thể được điều động về phía tây, nhưng không thể tham gia vào các trận chiến ban đầu. Ngoài ra, một nhóm lớn quân đội Liên Xô đóng quân gần biên giới Trung Quốc, nhưng trang bị của các đơn vị ở Viễn Đông chỉ tốt hơn một chút so với các đơn vị ở Trung Nga.
Các lực lượng của các nước Hiệp ước Warsaw tạo nên một bức tranh khá đa dạng. Nói chung, chúng được chia thành "nhóm phía bắc": Cộng hòa Dân chủ Đức (GDR), Cộng hòa Nhân dân Ba Lan (PNR), Tiệp Khắc (CSSR) - và "nhóm phía nam": Cộng hòa Nhân dân Bulgaria (NRB), Cộng hòa Nhân dân Hungary (VNR) và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Romania (SRR). Quân đội của các nước nhóm phía bắc được trang bị tốt hơn và do vị trí địa lý của các nước này, chúng được kỳ vọng sẽ đóng một vai trò quan trọng trong cuộc xung đột giả định. Romania là một đồng minh đáng ngờ, và Bulgaria yếu kém không thể cung cấp bất kỳ sự hỗ trợ đáng kể nào. Rất nhiều sự chú ý đã được dành cho trang bị của quân đội các nước Đông Âu. Tình báo NATO đã cố gắng hết sức để xác định trang bị của các sư đoàn Ba Lan, Đông Đức và Tiệp Khắc, nhưng kết quả thu được là rất ít. Bộ chỉ huy Liên Xô đã tính đến kinh nghiệm của Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, khi Lực lượng Vũ trang Ba Lan được trang bị hoàn toàn bằng vũ khí Liên Xô. Do đó, Bộ chỉ huy Liên Xô không quan tâm nhiều đến trang bị của quân đội đồng minh mà là khả năng sẵn sàng chiến đấu của họ.
Xe tăng Liên Xô có thể được chia thành ba thế hệ. Các xe thế hệ thứ nhất – T-54A và T-55 – chiếm 38% tổng số xe tăng của Lục quân Liên Xô và 85% của quân đội đồng minh. Mỗi thập kỷ, một chương trình cải tiến các xe tăng cũ được thực hiện, chúng được trang bị thiết bị đo xa laser mới, hệ thống điều khiển hỏa lực được cải tiến, cũng như các tấm chắn giáp bổ sung. Các xe tăng cũ được cải tiến gần như không xuất hiện trong các sư đoàn Liên Xô thuộc Nhóm Lực lượng Phương Tây, nhưng chúng có rất nhiều ở biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ, chẳng hạn. Xe tăng thế hệ thứ hai – T-62 – chiếm khoảng 24% tổng số xe tăng của Lục quân Liên Xô. Các loại xe này gần như không có trong quân đội các nước Hiệp ước Warsaw khác. T-62 không phải là một loại xe hoàn toàn mới, chúng là phiên bản T-55 cải tiến, được trang bị một khẩu pháo mạnh hơn.
Xe tăng đầu tiên thuộc thế hệ thứ ba là T-64, chiếm khoảng 18% tổng số xe tăng của Lục quân Liên Xô. Về đặc tính kỹ thuật, T-64 ngang bằng với các xe tăng phương Tây cùng thời như M-60, Leopard 1 và Chieftain, mặc dù có phần kém hơn về sức mạnh pháo. Việc sản xuất T-64 đã ngừng vào đầu những năm 80. Trong một cuộc chiến tiềm tàng giữa NATO và Hiệp ước Warsaw, xe tăng T-64 của Liên Xô sẽ là loại phổ biến nhất. Xe tăng T-72 là một biến thể đơn giản hóa và rẻ hơn của T-64, đồng thời giữ được các đặc tính chiến đấu của phiên bản tiền nhiệm. T-72 trở thành xe tăng thế hệ mới đầu tiên được Liên Xô cung cấp cho quân đội đồng minh. Ngoài ra, việc sản xuất T-72 theo giấy phép đã được thiết lập ở Ba Lan và Tiệp Khắc. Xe tăng T-72 chiếm khoảng 16% tổng số lực lượng xe tăng Liên Xô và khoảng 5-10% tổng số xe tăng của quân đội Đông Âu. Xe tăng mới nhất xuất hiện trước khi Hiệp ước Warsaw tan rã là T-80. Nó là sự phát triển tiếp theo của dòng T-64 và T-72, tuy nhiên, rất khó để so sánh nó với các xe tăng phương Tây đương đại như M1 Abrams, Leopard 2 hay Challenger. Xe tăng T-80 chiếm dưới 10% tổng số xe tăng Liên Xô và chủ yếu tập trung ở các đơn vị đóng quân tại Đông Đức.
Lực lượng xe tăng Liên Xô đông đảo đến mức họ phải sử dụng cả các xe cũ để trang bị. Để trang bị lại hoàn toàn Lục quân Liên Xô bằng xe tăng mới sẽ mất ít nhất 20 năm. Tất nhiên, các xe tăng cũ được nâng cấp định kỳ, mặc dù điều này không giải quyết được tất cả các vấn đề. Xe tăng Liên Xô có tốc độ cao, giáp bảo vệ tốt và vũ khí mạnh, không thua kém các mẫu xe phương Tây về các thông số này. Nhưng trong thiết kế xe tăng Liên Xô, rõ ràng có sự khao khát tạo ra một loại xe công nghệ cao và giá rẻ, phù hợp để sản xuất hàng loạt. Do đó, ở cấp độ cá nhân, xe tăng Liên Xô kém hơn xe tăng Mỹ, điều này được bù đắp dư thừa bởi ưu thế về số lượng.
Nhóm Lực lượng Liên Xô tại CHDC Đức (GDR)
Lực lượng tấn công chính của quân đội Liên Xô ở Đông Âu là nhóm đóng quân trên lãnh thổ GDR. Nhóm này được trang bị tốt hơn bất kỳ đội hình nào khác. Trong thời bình, nó bao gồm 8 sư đoàn cơ giới và 11 sư đoàn xe tăng, được tổ chức thành 5 quân đoàn. Ngoài ra, mỗi quân đoàn còn có một trung đoàn xe tăng riêng biệt. Tổng cộng, nhóm này có 5.700 xe tăng, và 2.000 xe khác nằm trong tuyến dự bị đầu tiên, các trung đoàn huấn luyện và các đơn vị hỗ trợ khác. Cơ cấu tổ chức của một sư đoàn xe tăng Liên Xô có khoảng 330 xe tăng, cơ cấu tổ chức của một sư đoàn cơ giới có 220 xe tăng. Kho xe của nhóm liên tục được cập nhật. Các xe tăng phổ biến nhất là T-64A và T-64B, chiếm khoảng 65% tổng số xe. Năm 1981, các xe tăng T-80 mới nhất bắt đầu được đưa vào, số lượng của chúng dần dần đạt 15%. Xe tăng cũ nhất của Nhóm Lực lượng Phương Tây là T-62, chiếm khoảng 15% kho xe. Các xe này chủ yếu nằm trong các trung đoàn xe tăng riêng biệt, các đơn vị huấn luyện, v.v.
Cuối những năm 80, quân đội Liên Xô bắt đầu sử dụng ngụy trang nhiều màu. Các hướng dẫn ngụy trang của Liên Xô luôn đề cập đến ngụy trang nhiều màu, nhưng trên thực tế trước đây nó gần như không được sử dụng. Màu cơ bản là ô liu số 2 – một loại sơn màu xanh đậm, màu sắc gần tương ứng với FS 34077 của Mỹ. Ban đầu, các đơn vị cũng sử dụng các loại sơn cũ dành cho các mục đích khác. Đó là sơn đen số 2 (dành cho sơn khung gầm xe cơ giới), bitum đen số 4 (dành cho sơn các bề mặt thép trừ khung gầm), xám bạc số 1 (dành cho các bề mặt bên ngoài của các bộ phận bằng thép hợp kim), nâu số 2 (dành cho bề mặt bằng thép carbon, bao gồm cả nòng pháo), vàng số 1 (dành cho các bộ phận bằng thép và nhôm của xe tải). Sơn ngụy trang chuyên dụng bắt đầu được sử dụng từ giữa những năm 80. Các loại sơn men thường được sử dụng nhất là: xanh ZIL-508M, đen ChV-714, cát PChV-6, nâu đỏ PChV-26, nâu đậm ChV-113 và trắng ChV-1. Sơ đồ ngụy trang là truyền thống. Trên màu cơ bản (ô liu số 2), người ta sơn các đốm nâu đỏ (PChV-26) và đen (ChV-714). Số chiến thuật được thực hiện bằng sơn trắng. Lệnh số 50 (năm 1982) quy định sơn số chiến thuật lên xe tăng, tuy nhiên kiểu số có thể được điều chỉnh theo loại ngụy trang. Theo điều lệ, các chữ số phải cao 20-40 cm và rộng bằng 2/3 chiều cao. Vào mùa hè, các chữ số phải được sơn màu trắng, và vào mùa đông - màu đỏ hoặc đen.
Quân đội Tiệp Khắc đã sử dụng ngụy trang nhiều màu trong 15 năm. Sơn tempera không bền được sử dụng cho ngụy trang, vì ngụy trang chỉ được áp dụng trong thời gian diễn ra các cuộc tập trận mùa hè. Các màu phổ biến nhất là vàng đất son và nâu đỏ. Có những bức ảnh cho thấy ranh giới giữa các màu khác nhau được viền bằng màu đen. Hình minh họa mô tả một chiếc xe tăng là một ví dụ điển hình về xe của Hiệp ước Warsaw. Xe tăng được trang bị giáp bổ sung được đặt ở hai bên tháp pháo, cũng như hệ thống điều khiển hỏa lực Kladivo do Séc sản xuất và thiết bị đo xa laser (tất cả đều được đặt phía trên nòng pháo). Một máy đo gió được lắp ở phía sau tháp pháo. Các lá cờ nhỏ của Tiệp Khắc được vẽ trên giáp phụ.
Mặc dù Lục quân Liên Xô có sử dụng sơn ngụy trang trên xe tăng, nhưng không phải tất cả các xe đều có ngụy trang, chẳng hạn như chiếc T-64B này. Xe tăng được sơn hoàn toàn bằng màu ô liu số 2. Để nhận dạng xe tăng nhanh chóng, các sọc trắng tạo thành một chữ thập khi nhìn từ trên xuống được sử dụng. Cạnh bên của chữ thập có thể thấy trên hình minh họa, và sọc dọc chạy dọc theo đường trung tâm của xe tăng qua giáp phía trước thân xe, trên tháp pháo (không chạm vào nòng pháo) và tiếp tục trên nắp động cơ. Biểu tượng hình chữ thập này khá thường được quân đội Liên Xô sử dụng, bao gồm cả năm 1940 ở Baltic, năm 1945 trong Chiến dịch Berlin và năm 1968 ở Tiệp Khắc. Ưu điểm của nó là cho phép nhận dạng nhanh xe tăng không chỉ từ mặt đất mà còn từ trên không. Trong thời bình, dấu chữ thập cũng được sử dụng trong các cuộc tập trận để chỉ định xe tăng của đối phương giả định. Các dấu hiệu hình học truyền thống có thể được nhìn thấy trên xe tăng. Số trên cùng biểu thị trung đoàn, và số dưới cùng là số của chính xe tăng. Cuối những năm 80, một quy tắc đã xuất hiện, quy định ghi nhãn các hộp bên hông và thùng nhiên liệu trên xe tăng T-64, T-72 và T-80 bằng chữ. Đó thường là các chữ cái theo mẫu ZIP (dụng cụ và thiết bị dự phòng) và FUEL (NHIÊN LIỆU). Cả hai chữ này đều được minh họa trong hình cắt.
Lục quân Nhân dân Quốc gia (GDR)
Lục quân Nhân dân Quốc gia (National Volksarmee - NVA) của GDR có mối liên hệ chặt chẽ nhất với Lục quân Liên Xô. Trong trường hợp chiến tranh bắt đầu, các sư đoàn Đông Đức sẽ đơn giản được hợp nhất vào các mặt trận của Liên Xô. Điều này cũng được phản ánh trong mức độ trang bị của quân đội GDR - NVA được trang bị tốt hơn bất kỳ quân đội nào khác của các nước Hiệp ước Warsaw.
NVA bao gồm bốn sư đoàn cơ giới và hai sư đoàn xe tăng. Các đơn vị này được bố trí dọc theo các tuyến của Liên Xô. Xe tăng chủ lực của quân đội GDR là T-55, chiếm khoảng 80% tổng số xe. 20% còn lại là các xe T-72B Rogatka và T-72G, chủ yếu do Ba Lan hoặc Tiệp Khắc sản xuất. Tỷ lệ xe tăng mới liên tục tăng.
Lục quân Nhân dân Tiệp Khắc
Lục quân Nhân dân Tiệp Khắc (CSLA) cũng được trang bị khá tốt, chủ yếu nhờ vào ngành công nghiệp quốc phòng phát triển của CSSR. Vì CSSR có chung biên giới với Cộng hòa Liên bang Đức (FRG), Bộ chỉ huy Liên Xô đã dành nhiều sự quan tâm đến việc duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu cao của quân đội Tiệp Khắc. Không phải tất cả các đơn vị Tiệp Khắc đều được biên chế đầy đủ. Điều này chủ yếu áp dụng cho các đơn vị đóng quân ở Slovakia. CSLA là quân đội Đông Âu đầu tiên tiến hành hiện đại hóa xe tăng T-55 của mình. Bước đầu tiên là trang bị cho các xe tăng này hệ thống điều khiển hỏa lực "Kladivo". Tiếp theo, xe tăng bắt đầu được trang bị giáp phụ. Quân đội Tiệp Khắc bao gồm năm sư đoàn cơ giới và năm sư đoàn xe tăng. Tổng cộng, CSSR có 2.650 xe tăng, 80% là T-55, và 20% là T-72 Rogatka và T-72G. CSLA hỗ trợ Nhóm Lực lượng Trung tâm của Lục quân Liên Xô, bao gồm hai sư đoàn xe tăng và ba sư đoàn cơ giới. Lực lượng Liên Xô tại CSSR có 1.550 xe tăng: 20% là T-62, còn lại là T-72 hoặc T-64. Trong trường hợp chiến tranh, CSLA sẽ tham gia vào hai hoạt động khác nhau. Một phần lực lượng sẽ hoạt động chống lại quân đội NATO trên lãnh thổ FRG, và phần còn lại sẽ ở trong tình trạng dự bị phòng trường hợp Áo tham chiến.
Quân đội GDR không sử dụng ngụy trang nhiều màu trong mùa hè. Chỉ vào mùa đông, các đốm sơn trắng có thể rửa trôi được sơn lên màu xanh đậm tiêu chuẩn. Không có tiêu chuẩn chính thức nào cho ngụy trang mùa đông, tất cả phụ thuộc vào sở thích của kíp lái. Do đó, ngụy trang của mỗi xe tăng là riêng biệt. Hình cắt trình bày các dấu hiệu quốc gia của GDR, Ba Lan, Hungary và Bulgaria.
Lực lượng Vũ trang Ba Lan (LWP)
Lực lượng Vũ trang Ba Lan (LWP) là quân đội lớn thứ hai sau Lục quân Liên Xô trong Hiệp ước Warsaw. Nhưng những khó khăn kinh tế của Ba Lan đã ảnh hưởng tiêu cực đến trình độ kỹ thuật của quân đội. Trong trường hợp xung đột quân sự tiềm tàng, Lực lượng Vũ trang Ba Lan chỉ đóng vai trò thứ yếu. Các sư đoàn Ba Lan được dự định sử dụng ở các khu vực thứ yếu của mặt trận: ở Áo và Đan Mạch. Lực lượng Vũ trang Ba Lan có năm sư đoàn xe tăng và tám sư đoàn cơ giới, cũng như một số trung đoàn xe tăng riêng biệt. Tổng cộng, Ba Lan có 3.100 xe tăng, trong đó 300 là T-72B Rogatka hoặc T-72G. Chỉ có hai sư đoàn xe tăng Liên Xô đóng quân trên lãnh thổ PNR, với 650 xe tăng, chủ yếu là T-62 và T-72.
Lực lượng Xe tăng của các Quốc gia Thành viên Hiệp ước Warsaw Khác
Quân đội của ba quốc gia thành viên Hiệp ước Warsaw còn lại, mặc dù có một số lượng xe tăng đáng kể, nhưng đại đa số xe của họ là xe cũ. Quân đội Hungary có 1.300 xe tăng, trong đó chỉ 100 là T-72, còn lại là T-54A và T-55. Hungary trong một cuộc xung đột quân sự tiềm tàng sẽ hoạt động chống lại Áo. Tại Hungary, các sư đoàn cơ giới Liên Xô 35 và 102 đóng quân gần Kecskemét và Székesfehérvár, và các sư đoàn xe tăng 2 và 5 đóng quân ở khu vực Tatabánya và Veszprém. Do đó, nhóm lực lượng Liên Xô ở Hungary đã vượt trội về số lượng so với toàn bộ quân đội Hungary và có gần 1.400 xe tăng, hầu hết trong số đó là T-72.
Quân đội Romania là một lực lượng tự chủ, và việc tham gia của họ vào các cuộc xung đột vũ trang tiềm tàng là rất đáng ngờ. Romania có tám sư đoàn cơ giới và hai sư đoàn xe tăng, tổng số xe bọc thép là 1.300 xe tăng, hầu hết trong số đó là T-54A cũ (hoặc biến thể TR-580/TR-77 của Romania) hoặc xe tăng TR-800 có giá trị chiến đấu đáng ngờ.
Bulgaria là nước xa nhất so với chiến trường có thể xảy ra. Tuy nhiên, quân đội Bulgaria có tám sư đoàn cơ giới và năm lữ đoàn xe tăng, với một số lượng xe tăng khá lớn là 1.900, trong đó chỉ 100 là T-72. Trong trường hợp chiến tranh, Bulgaria sẽ hoạt động ở sườn phía nam chống lại Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp. Không có lực lượng đáng kể nào của Lục quân Liên Xô ở Bulgaria.
Lực lượng Xe tăng Liên Xô ở Phần Châu Âu của Liên Xô
Các lực lượng của Quân khu Phương Tây đóng vai trò là lực lượng dự bị chính cho các lực lượng đóng ở Đông Âu. Các sư đoàn xe tăng và cơ giới của Quân khu Phương Tây ở trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu cao. Đồng thời, chúng được trang bị tốt hơn các sư đoàn nằm sâu bên trong Liên Xô. Hơn nữa, các sư đoàn của Quân khu Phương Tây thậm chí còn được trang bị tốt hơn các sư đoàn của Nhóm Lực lượng Phương Tây. Điều này là do bí mật được đảm bảo tốt hơn trên lãnh thổ Liên Xô so với ở GDR hay Ba Lan.
Lực lượng Hiệp ước Warsaw Dành cho Chiến tranh ở Châu Âu
Như đã đề cập ở trên, Hiệp ước Warsaw có một tiềm năng tấn công khổng lồ, nhưng việc sử dụng tất cả các lực lượng cùng một lúc là không thể. Bộ chỉ huy Liên Xô che giấu cẩn thận các kế hoạch của mình, vì vậy rất khó để nói chính xác nơi và cách các mũi nhọn xe tăng được lên kế hoạch sử dụng. Kế hoạch phát triển các sự kiện có khả năng xảy ra nhất trong trường hợp xung đột vũ trang ở châu Âu đã được Ủy ban Nghiên cứu Quân đội Liên Xô (SASO) của Mỹ mô tả vào năm 1987. Trong tài liệu của SASO, người ta tuyên bố rằng ở giai đoạn ban đầu, các hoạt động chiến đấu sẽ được tiến hành trên ba mặt trận, mỗi mặt trận bao gồm hai đến bốn quân đoàn tuyến đầu và một quân đoàn dự bị nhanh. Ở giai đoạn này, sẽ có 15 sư đoàn xe tăng và 17 sư đoàn cơ giới hoạt động ở châu Âu, với 9.000 xe tăng. Trong những ngày đầu tiên, bốn sư đoàn xe tăng và năm sư đoàn cơ giới khác (3.000 xe tăng) sẽ đến. Do đó, lực lượng tấn công ban đầu có 12.000 xe tăng. Ngay sau khi chiến tranh bắt đầu, Bộ chỉ huy Liên Xô sẽ điều động lực lượng dự bị đến châu Âu. Như vậy, 56% tổng số xe tăng Liên Xô (53.350 chiếc), không bao gồm các xe ở Trung Á, Viễn Đông và Quân khu Leningrad, sẽ tham gia vào cuộc chiến ở châu Âu. Lực lượng tấn công ban đầu bao gồm khoảng 12% tổng số xe tăng.