P.15 CHIẾN DỊCH BAO VÂY Ở STALINGRAD
Stalin hiểu rằng: cần phải tìm cách nhanh chóng tiêu diệt các đơn vị quân địch đang bị bao vây ở Stalingrad. Lúc đó kế hoạch bao vây tiêu diệt quân địch đã được khởi thảo. Ngày 19 tháng 12, sau khi thảo luận, Stalin đã ký phê duyệt kế hoạch này và chỉ định tướng Voronov làm đại diện Đại bản doanh ở mặt trận. Do tính chất cần sử dụng pháo binh và không quân để giải quyết chiến dịch, nên Stalin đã bổ nhiệm một vị tướng pháo binh làm đại diện cho Đại bản doanh.
Stalin giao nhiệm vụ cho chiến dịch trong vòng năm đến sáu ngày phải tiêu diệt các đơn vị quân địch đang bị bao vậy. Năm đến sáu ngày là một thời hạn quá ngắn, nhưng Stalin đang vội, ông muốn nhanh chóng giành thắng lợi của chiến dịch. Trong một phiên họp, ông đề nghị:
- Sự chỉ huy chiến dịch tiêu diệt quân địch cần được tập trung vào một người. Thời điểm này mà có hai vị chỉ huy mặt trận thì sẽ ảnh hưởng đến nhau. Theo các anh thì nên trao cho ai là chỉ huy trưởng?
Có ai đó đề cử Rokossovsky. Zhukov nói:
Eremenko sẽ không hài lòng nếu quyền chỉ huy được tập trung vào tay Rokossovsky.
- Bây giờ không phải là lúc hài lòng hay không hài lòng Stalin trả lời - Anh hãy gọi điện cho Eremenko và giải thích với anh ta về quyết định của Bộ Tổng tư lệnh.
Mặc dù Eremenko đã gọi điện cho Stalin, đề nghị cho ông ta tiếp tục giữ cương vị chỉ huy phương diện quân, nhưng Stalin đã quyết định giao cho Rokossovsky làm tư lệnh cả ba phương diện quân ở khu vực Stalingrad.
Ngày 10 tháng 1 năm 1943, 7 ngàn khẩu pháo đã khai hỏa vào các vị trí của quân địch trong vòng 55 phút. Sau đó trận tấn công đã bắt đầu. Sau năm 5 ngày tấn công, quân địch vẫn phòng thủ rất chặt. Đến ngày 16 tháng 1 năm 1943 thì vòng vây đã khép rất chặt. Rokossovsky triệu tập phiên họp, có một số ý kiến đề nghị kế hoạch tấn công nên lùi lại hai - ba ngày để trang bị đủ vũ khí đạn dược. Nhưng, Rokossovsky đã ra lệnh:
- Không dừng một phút nào! Phải tiếp tục tấn công với sự yểm trợ của pháo binh, xe tăng, không quân, cần nhanh chóng tiêu diệt kẻ thù,
Ngày 18 tháng 1 năm 1943, trong lúc Voronov đang ngủ sau một chuyến đi thị sát ở tiền duyên thì người ta đánh thức ông và thông báo, theo thông báo trên radio thì Hồng quân đã được quyết định có thêm danh hiệu “Nguyên Soái pháo binh” và Voronov là người đầu tiên được phong quân hàm này.
Trong lúc đó, thì phía quân Đức, ngày 20 tháng 1 là ngày lễ kỷ niệm mười năm Hitler lên nắm quyền trong bộ máy ở Đức - tướng Paulus gửi điện cho:
“Tập đoàn quân số 6 xin gửi tới Ngài lời chúc mừng nhân dịp lễ kỷ niệm ngày Ngài lên nắm chính quyền. Trên bầu trời Stalingrad đang tung bay lá cờ chữ thập ngoặc. Hãy để cho cuộc chiến của chúng ta trở thành tấm gương cho thế hệ ngày nay và mai sau về việc chúng ta sẽ không bao giờ đầu hàng, kể cả trong tình huống vô vọng nhất. Lúc đó, nước Đức sẽ chiến thắng.
Hitler muôn năm!
Paulus, Thượng tướng”
Hitler lập tức trả lời: “Gửi Thượng tướng Paulus!
Toàn thể dân tộc Đức với sự xúc động dõi nhìn về thành phố Stalingrad. Như các sự kiện khác trong lịch sử thế giới, sự hy sinh này là không uổng phí... Chỉ đến bây giờ cả dân tộc Đức mới bắt đầu cảm nhận toàn bộ gánh nặng của cuộc chiến này và rằng nó đã phải chịu đựng những tổn thất to lớn.
Luôn hướng về anh và các chiến binh của anh.
Adolf Hitler”
Một ngày sau khi trao đổi những bức điện tuyệt vọng này, ngày 31 tháng 1 năm 1943, Hitler chợt nghĩ rằng tại sao lại không khích lệ một vị tướng sẵn sàng hy sinh như vậy? Và lập tức một bức điện nữa của Hitler được gửi đến Stalingrad - Hitler phong F. Paulus lên cấp Thống chế. Một mặt, động tác này nhằm củng cố tinh thần chiến đấu cho vị tư lệnh tập đoàn quân 6, mặt khác trong tâm thức ông ta hy vọng rằng “Vị thống chế không bao giờ đầu hàng để bị bắt làm tù binh”.
Nhưng ý nghĩ của Hitler không được thực hiện, đúng vào ngày nhận được lệnh phong hàm Thống chế, Paulus đã đầu hàng quân Nga.
Khi nhận được tin báo về sự đầu hàng này, Hitler đã không giữ được bình tĩnh, ông ta đã nổi giận và kêu lên:
- Làm sao mà hắn ta lại có thể đầu hàng bọn Bolshevik? Thật là hèn nhát!... Đây là một tấm gương rất xấu cho binh lính, không thể đòi hỏi họ chiến đấu tiếp tục.
Để che giấu binh lính và nhân dân Đức về sự đầu hàng của Paulus và 95 ngàn quân Đức, phía Đức đã thông báo trên radio và báo chí về sự thất bại như sau:
“Trận chiến ở Stalingrad đã kết thúc. Tập đoàn quân số 6 dưới sự chỉ huy gương mẫu của Thống chế Paulus đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng theo đúng lời thề quân sự và đã hy sinh anh dũng trước lực lượng vượt trội của kẻ thù. Dưới lá cờ chữ thập giương cao trên cao điểm đầy khói lửa của Stalingrad đã diễn ra trận quyết chiến cuối cùng. Các tướng lĩnh, sĩ quan, hạ sĩ quan, binh sĩ đã kề vai chiến đấu đến viên đạn cuối cùng...”.
Toàn nước Đức đã tuyên bố quốc tang, cờ Quốc xã đính băng đen rủ xuống với điệu nhạc tử sĩ...
Tôi xin trích ra một số đoạn trong biên bản hỏi cung Thống chế Paulus mà tôi thấy là rất thú vị trong hồi ký của Rokossovsky:
“Trong phòng có tôi cùng Voronov và đồng chí phiên dịch. Khi cửa mở, đồng chí trực ban báo cáo là Paulus đã tới. Chúng tôi nhìn thấy một sĩ quan Đức cao, gầy và rất tề chỉnh trong bộ quân phục cấp tướng. Chúng tôi mời ông ta ngồi. Trên bàn lúc ấy có thuốc lá. Tôi mời ông ta hút thuốc và nước trà nóng - Đây thực ra không phải là buổi hỏi cung. Chúng tôi chủ yếu hỏi ông ta về tình hình tù binh Đức. Paulus đề nghị không hỏi các câu để buộc ông ta phải trả lời vi phạm lời thề người lính, chúng tôi đồng ý. Voronov đề nghị:
- Ông buộc phải ngay lập tức ra lệnh cho các đơn vị thuộc quyền ở cụm quân phía bắc phải ngừng chống cự quân Nga... Paulus từ chối với lý do vì ông ta đã là tù binh không thể tiếp tục ra lệnh được.
- Đây là vấn đề nhân đạo - Voronov nói - Chúng tôi có đủ lực lượng và khả năng để tiêu diệt các anh trong vòng một hoặc ngày, thậm chí là trong vài tiếng đồng hồ. Sự chống cự của các đơn vị quân Đức là vô vọng, nhưng sẽ làm hy sinh hàng chục ngàn sinh mệnh. Ông có trách nhiệm phải cứu lấy các sinh mệnh ấy.
- Tôi có ký mệnh lệnh thì cũng không ai chấp hành vì họ biết tôi đã bị bắt và không còn là tư lệnh của họ nữa.
- Không nên nói đến uy tín của anh mà là sinh mệnh hàng chục ngàn con người - Voronov tiếp tục yêu cầu. Ông sẽ phải chịu trách nhiệm trước dân tộc Đức và nước Đức trong tương lai.
Paulus biết là không thể từ chối, nhưng thần kinh rất căng thẳng, cuộc hỏi cung lần đầu tiên với Paulus dừng ở đây”.
Trong cuộc hỏi cung lần thứ hai, ngày 2 tháng 2, Rokossovsky ra câu hỏi:
- Tại sao ông, một người được chuẩn bị rất kỹ về lý và là một tướng lĩnh có kinh nghiệm lại có thể phạm một sai lầm nghiêm trọng như vậy khi đưa một lực lượng lớn quân đội vào vòng vây (chúng ta nhớ Paulus chính là người chuẩn bị và trình bày kế hoạch Barbarossa trước Bộ chỉ huy Đức trước chiến tranh - ND).
- Cuộc phản công tháng 11 của Hồng quân đã làm cho tôi rất bất ngờ - Paulus trả lời.
- Sao? Chả lẽ anh đã dùng một lực lượng để chọc thủng tuyến phòng ngự tiến về phía sông Volga chỉ là để trải qua cả một mùa đông ở đó mà không biết gì về đợt phản công mùa đông của Hồng quân à? - Voronov hỏi.
- Không, theo kinh nghiệm của mùa đông thứ nhất thì tôi có thể đoán là Hồng quân sẽ tấn công, nhưng với một quy mô to lớn thế này thì tôi hoàn toàn không ngờ...
Theo anh thì kết cục của chiến dịch Stalingrad sẽ tác động ra sao đến toàn cục cuộc chiến tranh?
Paulus trả lời rằng đã lâu không có được đầy đủ thông tin của toàn mặt trận nên không thể đánh giá được. Voronov lập tức yêu cầu mang bản đồ chiến sự các mặt trận cho đến ngày 2 tháng 2 để cho Paulus xem. Paulus nhìn bản đồ và tỏ ra không tin.
Sau một loạt các câu hỏi, Paulus buộc thừa nhận chiến dịch Stalingrad của Hồng quân quả thật là một trận đánh kinh điển trong nghệ thuật quân sự.
- Nhưng sự phòng ngự kiên cường trong điều kiện thiếu thốn đủ thứ của chúng tôi cũng có thể được coi là một trận phòng ngự kinh điển - Paulus cố bổ sung thêm.
Voronov cho rằng cuộc hỏi cung không để lại ấn tượng tốt, rằng Paulus là con người thiếu tập trung, không có ý kiến độc lập. Paulus là người có cách suy nghĩ độc lập. Ông ta biết rất rõ là đến một lúc nào đó ông ta sẽ bị phán quyết về những gì mình nói ra, kể cả trước Hitler, nên nhớ là vào đầu năm 1943, Paulus cho rằng họ chưa phải là người thất bại trong cuộc chiến tranh. Mặc dù, họ đã thua trong trận Stalingrad nhưng toàn bộ quân Đức vẫn ở ngay trên bờ sông Volga, cách không xa Moskva. Có nghĩa là quân Đức có thể tập hợp lại lực lượng và đến lúc đó Paulus sẽ phải đứng trước sự nổi giận của Hitler.
Như chúng ta đã biết về số phận của Paulus về sau này, lập trường chính trị của ông ta đã thay đổi, ông phản đối chủ nghĩa phát xít và trở thành thành viên phong trào chống phát xít “nước Đức tự do”. Ông vui mừng với thành tựu của nước Cộng hòa dân chủ Đức.
Đây chính là một ví dụ về việc Stalin đã cải tạo một trong những nhân vật phát xít như thế nào và ngày 24 tháng 10 năm 1953 khi Paulus, một trong những tác giả chính của kế hoạch “Bararossa” trở về từ trại tù binh của Liên Xô đã viết thư cảm ơn chính phủ Liên Xô với câu kết như sau:
“Trước khi tôi rời Liên bang Xô Viết, tôi muốn nói với nhân dân Liên Xô rằng, khi tôi đến đất nước của họ như một kẻ thù mù quáng, thì nay khi rời đất nước này tôi sẽ là bạn của họ”.
Paulus mất ngày 1 tháng 2 năm 1957 khi đã là công dân của nước Cộng hòa dân chủ Đức.